اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

 

 

Hamd, alemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam, O’nun sevgili Rasulüne, pak ehli beytine ve kıyamete kadar yolunu sürdürenlerin üzerine olsun.

Ey Rabbimiz! Bizi hakikati inkâr eden kâfirler için bir oyun ve eğlence aracı yapma! Ve günahlarımızı bağışla! Çünkü tek kudret ve hikmet sahibi olan sensin.

 

“Şehrullahi’l-Muharrem” olarak meşhur olan, yani “Allah’ın ayı Muharrem” olarak bilinen Muharrem ayı, İlahi bereket ve feyzin, Rabbani ihsan ve keremin coştuğu ve bollaştığı bir aydır. 

Allah’ın ayı, günü ve yılı olmaz, ancak Allah’ın rahmetine ermenin önemli bir fırsatı olduğu için Peygamberimiz tarafından bu şekilde ifade edilmiştir. 

Âşura Günü ise Muharrem’in 10. günüdür. Âşura Gününün Allah katında ayrı bir yeri vardır. Bugünde Cenâb-ı Hak on peygamberine on çeşit ikramda bulunmuş ve kutsiyetini arttırmıştır. Bu günlerde oruç tutmak çok faziletlidir. Hicrî Senenin ilk ayı olan Muharrem ayının 10. günü Âşura Günüdür. Muharrem ayının diğer aylar arasında ayrı bir yeri olduğu gibi, Âşura Gününün de diğer günler içinde daha mübarek ve bereketli bir konumu bulunmaktadır. Âşura Gününün Allah katında da çok seçkin bir yerinin olduğunu Fecr Sûresinin ikinci âyeti olan “On geceye yemin olsun”[i] ifadelerinin tefsirinden öğrenmekteyiz. Bazı tefsirlerimizde bu on gecenin Muharrem’in Aşuresine kadar geçen gece olduğu beyan edilmektedir.[ii]

 

Cenâb-ı Hak bu gecelere yemin ederek onların kutsiyet ve bereketini bildirmektedir. 

Bugüne “ Âşura” denmesinin sebebi, Muharrem ayının onuncu gününe denk geldiği içindir. Hadis kitaplarında geçtiğine göre ise, bu güne bu ismin verilmesinin hikmeti, o günde Cenâb-ı Hak on peygamberine on değişik ikram ve ihsan ettiği içindir. Bu ikramlar şöyle belirtilmektedir: 

1. Hz. Âdem (as)’ın tövbesi Âşura Günü kabul edilmiştir. 
2. Hz. Nuh (as) gemisini Cudi Dağının üzerine Âşura Gününde demirlemiştir. 
3. Hz. İbrahim (as)’ın oğlu Hz. İsmail o gün doğmuştur. 
4. Hz. Yakup (as), oğlu Hz. Yusuf (as)’ın hasretinden dolayı kapanan gözleri o gün görmeye başlamıştır. 
5. Hz. Yusuf kardeşlerinin atmış olduğu kuyudan Âşura Günü çıkarılmıştır. 
6. Allah, Hz. Musa (as)’a Âşura Gününde bir mucize ihsan etmiş, denizi yararak Firavun ile ordusunu sulara gömmüştür. 
7. Hz. Yunus (as) balığın karnından Âşura Günü kurtulmuştur. 
8. Hz. İsa (as) o gün dünyaya gelmiş ve o gün semaya yükseltilmiştir.
9. Hz. Davud (as)’ın tövbesi o gün kabul edilmiştir. 
10. Hz. Eyyûb (as) hastalığından o gün şifaya kavuşmuştur.[iii]

Hz. Âişe (ra)’nın belirttiğine göre, Kabe’nin örtüsü daha önceleri Âşura gününde değiştirilirdi. İşte böylesine manalı ve kudsi hâdiselerin yıldönümü olan bu mübarek gün ve gece, saadet asrından beri Müslümanlarca hep kutlanagelmiştir. Bugünlerde ibadet için daha çok zaman ayırmışlar, başka günlere nispetle daha fazla hayır hasenatta bulunmuşlardır. Çünkü, Cenab-ı Hakkın bugünlerde yapılan ibadetleri, edilen tövbeleri kabul edeceğine dair hadisler mevcuttur. 

 

Âşura Gününde ilk akla gelen ibadet ise, oruç tutmaktır. Muharrem ayı ve Âşura Günü, Ehl- i Kitap olan Hıristiyan ve Yahudiler tarafından da mukaddes sayılırdı. Nitekim, Peygamberimiz (as), Medine’ye hicret buyurduktan sonra orada yaşayan Yahudilerin oruçlu olduklarını öğrendi. “Bu ne orucudur?” diye sordu. Yahudiler, “Bugün Allah’ın Musa’yı düşmanlarından kurtardığı Firavunu boğdurduğu gündür. Hz. Musa (as) şükür olarak bugün oruç tutmuştur” dediler. Bunun üzerine Resûlullah (sav), “Ben, Musa’nın sünnetini ihyaya sizden daha çok yakın ve hak sahibiyim” buyurdu ve o gün oruç tuttu, tutulmasını da emretti.[iv]

 

Aşure günü yalnız ehl-i kitap arasında değil, Nuh (as)’dan itibaren mukaddes olarak biliniyor, İslam öncesi Cahiliye dönemi Arapları arasında İbrahim (as)’dan beri mukaddes bir gün olarak biliniyor ve oruç tutuluyordu. Bu hususta Hazret-i Âişe validemiz şöyle demektedir: “Aşure, Kureyş kabilesinin Cahiliye döneminde oruç tuttuğu bir gündü. Resûlullah da buna uygun hareket ediyordu. Medine’ye hicret edince bu orucu devam ettirmiş ve başkalarına da emretti. Fakat Ramazan orucu farz kılınınca kendisi Âşûrâ günuünde oruç tutmayı bıraktı. Bundan sonra Müslümanlardan isteyen bugünde oruç tuttu, isteyen tutmadı.”[v]

 

O zamanlar henüz Ramazan orucu farz kılınmadığı için Peygamberimiz ve Sahabileri vacip olarak o günde oruç tutuyorlardı. Ne zaman ki, Ramazan orucu farz kılındı, bundan sonra Peygamberimiz herkesi serbest bıraktı. “İsteyen tutar, isteyen terk edebilir“[vi] buyurdu. Böylece Âşura orucu sünnet bir oruç olarak kalmışoldu. 

 

Âşura orucunun fazileti hakkında da şu mealde hadisler zikredilmektedir. Bir zat Peygamberimize geldi ve sordu: 

“Ramazan’dan sonra ne zaman oruç tutmamı tavsiye edersiniz?” Peygamber efendimiz (as), “Muharrem ayında oruç tut. Çünkü o, Allah’ın ayıdır. Onda öyle bir gün vardır ki, Allah o günde bir kavmin tövbesini kabul etmiş ve o günde başka bir kavmi de affedebilir” buyurdu.[vii]

Yine Tirmizî’de geçen bir hadiste Peygamberimiz şöyle buyurmuşlardır: “Âşura Gününde tutulan orucun Allah katında, o günden önce bir senenin günahlarına keffaret olacağını kuvvetle ümit ediyorum.”[viii]

 

“Farz namazdan sonra en efdal namaz gece namazı (teheccüd), Ramazan ayından sonra en faziletli oruç ise, Allah’ın ayı olan Muharrem ayında tutulan oruçtur”[ix]hadis-i şerifi ise, bu günlerde tutulan orucun faziletini ifade etmektedir.“ Bu hadisin açılamasında İmam-ı Gazali, “Muharrem ayı Hicrî senenin başlangıcıdır. Böyle bir yılı oruç gibi hayırlı bir temele dayamak daha güzel olur. Bereketinin devamı da daha fazla ümit edilir”[x] demektedir. Gerek Yahudilere benzememek, gerekse orucu tam Âşura Gününe denk getirmemek için, Muharrem’in dokuzuncu, onuncu ve on birinci günlerinde oruç tutulması tavsiye edilmiştir. 

Bu manadaki bir hadisi İbni Abbas rivayet etmektedir. Bunun için, müstehap olan, aşure gününü ortalayarak, bir gün önce veya bir gün sonra oruç tutmaktır. 

 

Bu günde oruçtan başka hayır, hasenat ve sadaka gibi güzel âdetlerin de yaşatılması isabetli ve yerinde olacaktır. Herkes imkânı nispetinde ailesine, akraba ve komşularına ikramda bulunur; bugünlerin faziletini bildiren hâdiseleri hatırlayarak ihsanda bulunursa şüphesiz sevabını kat kat alacaktır. Bilhassa, Peygamberimiz, mü’minin aile efradına aşure gününde her zamankinden daha çok ikramda bulunmasını tavsiye etmiştir. 

Bir hadiste şöyle buyurular: “Her kim aşure gününde ailesine ve ev halkına ikramda bulunursa, Cenab-ı Hak da senenin tamamında onun rızkına bereket ve genişlik ihsan eder.”[xi] Bu aile mefhumunun içine akrabalar, yetimler, kimsesizler, konu komşular da girmektedir. Fakat, bunun İçin fazla külfete girmeye, aile bütçesini zorlamaya lüzum yoktur. Herkes imkânı ölçüsünde ikram eder. 

 

Âşura gününün manevi ve berraklığı üzerinde Kerbela karanlığının kesafeti de görülmektedir. 61. hicret yılının Muharrem’ine ait 10. gününde Hazret-i İmam Hüseyin (ra) efendimiz 55 yaşında iken Sinan bin Enes isimli bir hain tarafından Kerbelâ’da hunharca şehit edilmiştir. Bu gadr ve zulmün arkasında Emevî Halifesi Yezid, onun Küfe valisi İbni Ziyad vardır. Yarım asır öncesinden Peygamberimizin bizzat haber verildiği bu ciğerleri yakan olay Hazret-i Hüseyin’i Cennet gençlerinin efendisi olma şanına yüceltmiştir. Şehitler mükâfatını almış en yüce mertebelere ulaşmıştır. Yüce Allah’ın da zalimlere hak ettikleri cezayı en âdil bir şekilde vereceğinden şüphemiz yoktur. Kader hükme boyun eğen her mü’min bu olaya üzülür, ancak itidalini ve soğukkanlılığını kaybetmez. Duyguları yanlışlara ve taşkınlıklara götürmez. Çünkü meydana gelen bütün olaylar ezelî takdirin bir hükmüdür. Bu açıdan bunu bir “yas merasimi” haline dönüştürmek ehli-i sünnetin itikat ve inancına aykırıdır. 

 

Alınacak Dersler: 

1. Muharrem ayı hicri yılın ilk ayıdır. 
2. Muharrem ayı Peygamber efendimiz (as)’ın ifadesiyle “Allah’ın ayı”dır. 
3. Muharrem ayının orucu faziletlidir; bundan oruç tutarak istifade edelim. 
4. Bilhassa aşure gününün önündeki veya sonundaki günü de katarak en az iki gün oruç tutalım.
5. Muharrem ayı ve hicri yıl başı ile ilgili yapılacak programlara katılarak muharrem ayını anlamak ve daha kavramak için gayret edelim. 

 

[i]Fecr, 89:2

[ii]Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur ân Dili, 8/5793

[iii]Ahmet Davudoğlu, Sahih-i Müslim Şerhi, 6/140

[iv]İbn Mâce, Sünen, Siyam, 31

[v]Buhari, Sahih, Savm, 69

[vi]Müslim, Sahih, Siyam, 117

[vii]Ebu Ya’la, Müsned, 1/337, H. No: 426; Tirmizî, Sünen, Savm, 40

[viii]Tirmizî, Sünen, Savm, 47

[ix]İbni Mâce, Sünen, Siyam, 43

[x]İmam Gazzâlî, İhyâ, 1/238

[xi]et-Terğîb ve’t-Terhîb, 2/116